ABD’nin Intel’de Hisse Planı: CHIPS Act Hibeleri Şirket Ortaklığına Dönüşüyor

ABD Ticaret Bakanı Howard Lutnick, CHIPS Act kapsamında Intel ve diğer yarı iletken
üreticilerine sağlanacak devlet teşviklerinin karşılığında hükümetin bu şirketlerde hisse
almayı planladığını açıkladı. Trump yönetimi, bu adımla ABD’de çip üretimini canlandırmayı ve vergi mükelleflerine doğrudan getiri sağlamayı hedefliyor. Ancak
uzmanlar, uygulamanın yabancı yatırımları caydırabileceği ve şirketler için yeni riskler
doğurabileceği uyarısında bulunuyor.

Haber Analizi:

Amerika Birleşik Devletleri Ticaret Bakanı Howard Lutnick, CNBC’ye verdiği demeçte,
Intel’in CHIPS and Science Act kapsamında aldığı fonlar karşılığında federal hükümete
şirket hissesi vermesi gerektiğini ifade etti. Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt’in doğruladığı bilgiye göre, Bakan Lutnick’in Intel ile şirket hisselerinin yüzde 10’unun federal hükümet tarafından alınmasına yönelik bir anlaşma üzerinde çalıştığı belirtilmektedir.

ABD Başkanı Joe Biden yönetimi döneminde 2022’de yürürlüğe giren CHIPS and Science Act, Çin’in yükselen pazar hâkimiyetine karşı, 1990’lardan bu yana gerileyen ABD’nin
küresel yarı iletken üretim payını artırmayı hedeflemektedir. Yasa kapsamında on yıllık süreçte ABD’li teknoloji şirketlerine toplam 280 milyar dolarlık destek öngörülmüştür.1

ABD Başkanı Donald J. Trump, Mart 2025 tarihinde yaptığı konuşmada ‘CHIPS yasası korkunç bir şey. Yüz milyarlarca dolar veriyoruz ve bunun hiçbir anlamı yok. Paramızı alıyorlar ve harcamıyorlar.’ ifadelerini kullanmış ve bu bağlamda yasayı kaldırma yönündeki niyetini açıkça ortaya koymuştur.2

Beyaz Saray Sözcüsü Leavitt’in açıklamasına göre, Başkan Trump’ın önceliği ABD’nin
ulusal güvenlik ve ekonomik çıkarlarını her şeyin üzerinde tutmaktır. Ticaret Bakanı
Lutnick’in ifadelerine göre ise federal hükümet, yaptığı yatırımların karşılığını doğrudan almak istemekte ve bu doğrultuda yalnızca hibe sağlamak yerine şirketlerden hisse senedi talep ederek kamu kaynaklarının geri dönüşünü güvence altına almayı hedeflemektedir.

Ticaret Bakanı Lutnick, federal hükümetin Intel hisselerini almasının, ABD’nin en büyük
hissedar konumuna gelmesine rağmen yönetimsel bir müdahale anlamına gelmediğini belirtmiştir. Lutnick, söz konusu hisselerin herhangi bir oy hakkı doğurmayacağını vurgulamış ve bu yaklaşımın temel amacının, verilen hibelerin Trump yönetimi ve Amerikan halkı açısından somut bir karşılık bulmasını sağlamak olduğunu ifade etmiştir.3

Geçtiğimiz aylarda basına yansıyan haberlere göre Intel CEO’su Lip-Bu Tan, şirketin
mevcut durumunun geçmişe kıyasla olumsuz bir seyir izlediğini ifade etmiştir. CEO,
Intel’in son yıllarda AMD, Nvidia ve TSMC gibi önde gelen teknoloji şirketlerinin gerisinde kaldığını ve onları yakalamanın artık ‘çok geç’ olduğunu belirtmiştir. Ayrıca şirketin günümüzde ‘ilk 10 yarı iletken üreticisi’ arasında yer almadığını vurgulamış, bundan sonraki adımların ise hayatta kalma mücadelesi niteliğinde olacağını dile getirmiştir.4 Intel’in yaşadığı sıkıntıların temel nedenlerinden biri olarak yönetimsel sorunlar öne çıkmaktadır. Şirketin son dönemde yapısal bir dönüşüm sürecine girmiş olmasıyla birlikte5 geçtiğimiz haftalarda ABD Başkanı Trump, Intel CEO’su Lip-Bu Tan’ın Çin Halk Cumhuriyeti ile bağlantıları olduğunu iddia ederek derhal istifasını talep etmiştir.6 Öte yandan, geçtiğimiz günlerde Japon şirketi SoftBank tarafından Intel’e 2 milyar dolar tutarında yatırım yapılması, şirketin gündemde kalmaya devam etmesine yol açmıştır.

Bu gelişmeler dikkate alındığında, ABD federal hükümetinin Intel’de pay sahibi
olmasının, şirketin uluslararası piyasalardaki güvenilirliğini zedeleyebileceği yönünde
yorumlar yapılmaktadır. Zira Trump yönetiminin 23 Temmuz 2025 tarihinde yürürlüğe koyduğu Yapay Zekâ Eylem Planı’nda, ulusal güvenliği korumak amacıyla yerli çip üreticilerinin ürünlerine konum takibi gibi mekanizmaların eklenmesi öngörülmüştür.7
Bu bağlamda, ABD hükümetinin Intel gibi büyük bir yarı iletken üreticisine paydaş olması, söz konusu eylem planındaki düzenlemelerin fiilen hayata geçirilmesi yönünde bir inisiyatif olarak da yorumlanabilmektedir. Ticaret Bakanı Lutnick ise bu eleştirileri geçersiz kılmak amacıyla, federal hükümetin Intel’de sahip olacağı hisselerin herhangi bir oy hakkı doğurmayacağını vurgulamaktadır.

Buna ek olarak, CHIPS and Science Act’ten faydalanan tek şirketin Intel olmadığı görülmektedir. Micron ve TSMC gibi şirketler de söz konusu yasa kapsamında destek alabilecek nitelikte olmalarına karşın Trump’ın bu şirketlere CHIPS and Science Act kapsamında hibe sunarken şirket hisselerine ortak olma koşulunu öne sürebileceği
değerlendirilmektedir. Özellikle TSMC gibi Amerika Birleşik Devletleri sınırlarının dışında, Tayvan gibi jeopolitik açıdan hassas bir bölgede bulunan bir şirkete ortak olunmasının, hem Çin Halk Cumhuriyeti hem de küresel siyaset çevrelerinden sert tepkiler alabileceği öngörülmektedir.

1 The CHIPS and Science Act: Here’s what’s in it, McKinsey & Company,
https://www.mckinsey.com/industries/public-sector/our-insights/the-chips-and-science-act-heres-whats-in-it, Son Erişim Tarihi: 21.08.2025

2 Trump wants to kill $52.7 billion semiconductor chips subsidy law, Reuters,
https://www.reuters.com/technology/trump-wants-kill-527-billion-semiconductor-chips-subsidy-law-2025-03-05/, Son Erişim Tarihi: 21.08.2025

3 White House reportedly confirms US govt in talks over 10% Intel stake; move could erode trust in chip
giant: expert, Global Times, https://www.globaltimes.cn/page/202508/1341301.shtml, Son Erişim Tarihi:21.08.2025

4 Intel facing a BlackBerry moment as thousands laid off - CEO says too late to catch up with AI as firm falls out of global top 10, The Economic Times,
https://economictimes.indiatimes.com/news/international/us/intel-facing-a-blackberry-moment-as-thousands-laid-off-ceo-says-too-late-to-catch-up-with-ai-as-firm-falls-out-of-global-top-10/articleshow/122390727.cms?from=mdr#google_vignette, Son Erişim Tarihi: 21.08.2025

5 Intel is cutting more jobs as CEO Tan tries to fix manufacturing missteps, Reuters,
https://www.reuters.com/business/intel-is-cutting-more-jobs-ceo-tan-tries-fix-manufacturing-missteps-2025-07-24/, Son Erişim Tarihi: 21.08.2025

6 Trump calls for Intel boss to resign immediately, alleging China ties, BBC,
https://www.bbc.com/news/articles/c70x6602pdyo, Son Erişim Tarihi: 21.08.2025